EĞİTİMDE BİR ÖMÜR, ELBİSTANLI MUSTAFA GÜNERİ

EĞİTİMDE BİR ÖMÜR, ELBİSTANLI MUSTAFA GÜNERİ

Emekli eğitimcilerden arkadaşım Sayın Ahmet GÜNERİ Bey, elinde bir takım dokümanlarla yanıma geldi. “Elbistanlı bir eğitimci var ünü Türkiye’ye mal olmuş, ancak bizler bilmiyoruz. Akrabam olduğu halde ben bile yeni öğrendim. Elimde ki bu malzemeyi sana veriyorum araştırma yapmana yardımcı inşallah” diye ricada bulundu. Aslında bana büyük bir sorumluluk yükledi. Gerçi böyle bir bilgi bende yeni ufuklar açılmasına sebep oldu. Tıpkı aç bir insanın eline ekmek vermek gibi bir şeydi.

Aylarca süren araştırmalara başladım. Yeni yeni konulara ulaşırken aynı zamanda memleketim adına üzüldüm. Böyle büyük değerlerin tarihin sisleri arasında kayıp olmaları şehrimin ve Elbistan kültürü adına çok büyük eksikliklere neden olmuştu. Sadece bu isim değil daha nice isimler vardı. Elbet ki ben burada suçlu aramıyorum, önemli olan bu saatten sonra bu değerleri yeni kuşakla buluşmalarını sağlamak olduğuna inanıyorum. Bu anlayıştan yola çıkarak, önce Eğitimci Mustafa Güneri ile tanışalım:

Mustafa Güneri, Elbistan 1910 doğumludur. İstanbul Öğretmen Okulu’nu 1930 yılında bitirmiş. Zonguldak merkezinde Namık Kemal İlkokulu’nda iki yıl öğretmenlik, üç yılda başöğretmenlik yapmıştır.  1941 yılında Hasanoğlan Köy Enstitüsü müdür yardımcılığına yapı sanat başı olarak atanmış ve on yıl bu görevde kurucu olarak çalışmıştır. Daha sonra 1951’de İstanbul İlköğretim müfettişliğine dönmüş, bu görevde yirmi yıl daha çalışarak 1972 yılında kendi isteği ile emekli olmuştur.

38 yıl 7 ay hizmeti sırasında yazı öğretimi ile ilgili “Yazı Haftası- Yazı Öğretiminde Denemeler ve Milli Eğitim Bakanlığı’nca ders kitabı olarak kabul edilmiş “Yazı Kılavuzu” adlı üç öğretmen kitabıyla ayrıca İlkokul öğrencileri için “Bitişik Yazı Çalışmaları” adlı kitabı yayınlanmıştır. Mustafa Güneri evli, Duru ve Ufuk isimli iki erkek çocuğu vardır. Mustafa Güneri 17 Aralık 2000’de İstanbul’da vefat etmiştir.

Ölümünden kısa süre önce oğullarının teşvikiyle Hasanoğlan Köy Enstitüsündeki görevli iken yapmış olduğu çalışmaları fotoğraf kitabı olarak “Hasanoğlan Köy Enstitüsü Kurulurken 1941- 1951 Mustafa Güneri”  adıyla yayın hayatına girdirmiştir.

HASANOĞLAN KÖY ENSTİTÜSÜ KURULURKEN 1941 – 1951 MUSTAFA GÜNERİ

Mustafa-Guneri-Koy-Entitusu-1

 Köy Enstitüleri nedir?  Ve niçin kurulmuştur, Kısaca hatırlayalım:

  Eğitim alanında kırsal kesimde yaşayan halk ile kentliler arasındaki bozuk dengeyi eşitlemek ve köy halkına pratik bilgi vermek amacıyla 1936’ta Saffet Arıkan‘ın Vekilliği döneminde Köy Eğitmeni projesi uygulamasına başlanır. Askerliğini onbaşı veya çavuş olarak yapan gençler, Ziraat Bakanlığı’nın işbirliğiyle, modern tarım tekniklerini uygulayan Mahmudiye Devlet Üretme Çiftliği’nde yetiştirilerek köylere gönderilir. Amaç, köye hem bir öğretmen hem de modern üretim araçları ve tarım yöntemleri sağlamak ve eğitimin mali yükünü hafifletmektir. İlköğretim Müdürü İsmail Hakkı Tonguç yönetiminde başlanan bu projenin başarılı olması üzerine 1937 ve 1939 yıllarında çıkarılan yasalarla köy eğitmeni yetiştirme deneyimi yaygınlaştırılır. Kırsal kesime yönelik bu eğitim uygulaması hiç şüphesiz daha sonra kurulan Köy Enstitüleri için uygun koşullar yaratmış ve Köy Enstitüleri’ne geçişi kolaylaştırmıştır.  Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yaptığı konuşmasında Enstitülerin özelliğini ve daha önceki kuruluşlardan farklılığını vurgular: “Biz bu müesseselere köy öğretmen okulu demedik. Çünkü evvelce bu isimde müesseseler vardı. Bunları ona bağlamak istemedik. Bunlar yepyeni şeylerdir. Enstitü kelimesini biz Frenklerin telaffuz ettiği tarzda aldık ve buna alıştık.  Biz köy enstitüsünü sadece içerisinde nazarî tedrisat yapılan bir müessese olarak almadık. İçerisinde ziraat sanatları, demircilik, basit marangozluk gibi amelî bir takım faaliyetler de bulunduğu için okul adı ile anmadık, enstitü diye isimlendirmeyi muvafık gördük.”

Elbet ki Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nden bahsetmeden Mustafa Güneri’yi anlatamayız.

Mustafa-Guneri-Koy-Entitusu-2

Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü, Türkiye’de açılan 15 nci  köy enstitüsü. Milli Eğitim Bakanlığı’nın Ankara çevresinde bir köy enstitüsü kurulması yönündeki kararı ardından İlköğretim Müdürü İsmail Hakkı Tonguç, Ankara Milli Eğitim Müdürü Rasim Arslan, müfettiş Hayrullah Örs ve Ali Rıza Tümer tarafından oluşturulmuş bir komisyon tarafından yeri tespit edilmiş ve 1941 yılı Nisan ayında 266 Kepirtepe Köy Enstitüsü öğrencisinin Hasanoğlan’a gelip yerleşmesiyle kuruluşuna başlanmıştır. Yüksek Enstitü olarak diğer Köy Enstitülerinden farklı ise; diğer Enstitülere Öğretim Üyesi veya Müfettiş yetiştirmek amacıyla kurulmuştur.

 

Kuruluş

Bu ilk öğrenciler okul, cami ve çadırlarda barınmış, enstitü inşaatında çalışmış ve bir yandan da eğitimlerine devam etmişlerdir. Geçici binalar sonrasında 10 Temmuz 1941’de enstitü binalarının temeli atıldı ve 1942 yılında 1 yatakhane, 1 ahır, 10 öğretmen evi, 2 okul binası, 1 kümes yapılması planlandı. Toplam 11 köy enstitüsünden gelen ve planda yer alan bir binanın yapımını üstlenen gruplar böylece köy enstitüleri arası ilk ve en büyük imeceyi gerçekleştirdi.

Tamamen öğrenciler tarafından yapılan binaların sayısı 1945 yılında 43’ü bulmuştur; sinema, müzik salonu ve açık hava tiyatrosu bu binalar arasındadır. Ağaçlandırma çalışmaları, Kuzey’de 3 km mesafedeki Hasan Deresi’nden su getirme çalışmaları, hayvancılık ve bağcılık işleri için hazırlıklar yapılan çalışmalar arasındadır.

Eğitim

2 Ocak 1942’de enstitüye ilk öğrenciler geldi; 66 son sınıf öğrencisi ise (1 kadın, 65 erkek olmak üzere Pazarören’den 21, Çifteler’den 45 öğrenci) 1943-1944 öğretim yılında mezun oldu. Enstitü toplam 678 öğretmen, 774 sağlık memuru, 213 yüksek kısım ve 102 geçici kurs mezunu vermiştir. Yüksek Köy Enstitüsü mezunlarından 18’i kadın, 195’i erkektir.

1943 yılının Haziran ayında çıkan yönetmelikle Yüksek Köy Enstitüsü (3 yıl süreli), 10 Ocak 1944’te ise köy sağlık memuru yetiştirmeye yönelik Sağlık Kolu (2 yıl süreli) açıldı. Enstitüde Enver Ziya Karal (tarih), Ruhi Su ve Aşık Veysel (müzik), Selahattin Batu (zootekni), Muhlis Ete (ekonomi), Sabahattin Eyüboğlu (dil-edebiyat), Kazım Köylü (ziraat), Ferruh Sanır (coğrafya), Mahir Canova (tiyatro), Halil Demircioğlu (tarih), Mualla Eyüboğlu (mimar, inşaat sorumlusu) gibi eğitim elemanları da görev yaptı. Yüksek Köy Enstitüsü 27 Kasım 1947’de Milli Eğitim Bakan Reşat Şemsettin Siner tarafından alınan bir kararla kapatıldı. Eğitimlerine devam etmekte olan öğrenciler Ankara Erkek Teknik Meslek Öğretmen Okulu, Gazi Eğitim Enstitüsü gibi eğitim kurumlarına gönderilmiştir

Mustafa-Guneri-Koy-Entitusu-3

Mustafa Güneri’nin öğrencileri yazı dersinde

Mustafa-Guneri-Koy-Entitusu-4

Yapı Sanat Başı Mustafa Güneri ve köyün bebeleri

Mustafa-Guneri-Koy-Entitusu-5

Okul öğrencileri sabah yürüyüşünde

Mustafa-Guneri-Koy-Entitusu-6

Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nün gelecekte  öğretmen olacak olan öğrencileri (1942)

Adnan GÜLLÜ

Tarih Araştırmacısı

Kaynak: http://bizimelbistangazetesi.com/yazar.asp?yaziID=17458

Print Friendly, PDF & Email

Leave a Reply