OSMANLI ORDUSUNDA “DELİLER “ADI VERİLEN ASKERİ BİRLİK

“Osmanlının Muhteşem Süvarileri Deliler”

Tarihte Osmanlı ordusuna baktığımızda akla ilk önce “Yeniçeriler” gelmektedir. Herkesin az bildiği ama savaşlarda çok büyük hizmetler üreten, Osmanlının bir askeri birliğinden bahsetmek istiyorum. Adı “Deliler” denilen askeri birlik.

Osmanlı kara ordusunda görevli bir askeri birliğin ismidir. “Deli” adı verilen süvarilerden oluşan bu birlik, savaşlarda üstün cesaret göstermeleri ve farklı giyinme şekilleri sebebiyle bu isimle anılmıştır. Asıl olarak kendilerine kılavuz, rehber manasına gelen “Delil” ismi verilmesine karşın, cesur ve korkusuzca düşmana atılmaları nedeniyle halk arasında deli olarak anılmışlardır. Deli adını almalarının sebebi gönüllü 20-25 yaş arası gençlerden oluşmalarıydı ve savaşlarda ordunun en ön saflarında çarpışmalarıydı.

En tehlikeli görevlere korkusuzca atılmaları yüzünden bu ismi aldılar. Korkutucu bir görünümleri vardı. Silah olarak eğri pala, kalkan, mızrak ve bozdoğan taşıyan deliler, başlarına pars ya da benekli sırtlan derisinden yapılmış tüylü bir miğfer giyerlerdi. Kalkanlarını da yine kuş tüyleriyle süsleyen delilerin giysileri aslan, kaplan ve tilki postundan, şalvarları da ayı ya da kurt derisindendi. Ayaklarına ise “serhatlık” denen sivri burunlu mahmuzlu bir çizme giyerlerdi. Üzerlerine ayı, pars, aslan veya sırtlan postundan kılları dışarıda şalvarlar giyerlerdi. Bayraklarında “Kaderde ne varsa o gelir başa” yazılıydı. Silah olarak eğri pla, kalkan, mızrak ve başı topuzlu gürz taşırlardı. Şalvarları, kurt veya ayı derisinden, tüyleri dışarıdaydı. Atları da çok hızlı ve dayanıklıydı. Bütün bunlar atılgan savaşma biçimiyle bir araya geldiğinde şüphesiz düşmanları üzerinde yıldırıcı bir etki sağlıyordu. Kalkanlarında sırtlarında kartal kanatları bulunması hakkında çeşitli görüşler ortaya atılır. Düşmanı korkutan bir görüntü yaratmasının yanında at üstünde paraşüt görevi görerek ağırlığını azalttığını da ileri sürüldü. Buna ek olarak başlarında benekli kurt derisinden yapılmış ve üzerine kartal kanatları takılmış bir başlık bulunurdu. Bizanslı tarihçi Khalkokondyles delileri “Doğa onlara herkesin üstünde bir güç ve vücut kuvvetini ve onların gücünü denemek isteyenlerin gücünü aşan düzeyde rastlanmayan nitelikte kılıç kullanma ve savaş becerisi vermişti.” Sözleriyle anlatır.

Eski Türk inançlarında kutsal kuş olarak kabul edilen kartal, gücü, çevikliği, hızı, yırtıcılığı ve göklerin kralı vasfıyla delilerin sembollerinden biri olmuş ve kıyafetleriyle teçhizatlarında kullanılmıştır.

Sonradan giysilerinde değişiklik yapıldı, 17. yüzyıldan itibaren başlarına bir arşın uzunluğunda siyah kuzu derisinden üstü sarıklı bir kalpak giymeye başladılar.

Çoğunluğu Türk’tür ve Rumeli’de yaşayan halklar arasından seçilmişlerdir. Türkler, Boşnaklar, Hırvatlar, ve diğer Slav halklarından oluşturulan Osmanlı birlikleri, Rumeli beylerbeyi ve serhat beylerinin maiyet askerleri arasında yer alırlar. Bu askerler Serhadkulu isimli askerler arasında yer almışlardır.

16. yüzyılda deliler; Rumeli beylerbeyi, Semendere ve Bosna sancak beylerinin yönetiminde; 17. yüzyılın sonlarından itibaren de Anadolu vezir ve beylerbeylerinin yönetimi altında olmuşlardır. 60’ar kişilik “bayrak” adı verilen ocaklara ayrılmışlar, seferlerde “Delibaşı” adı verilen komutanları tarafından yönetilmişlerdir. “Kalpaklarımız Emir el Mü’minin Hazreti Ömer’in çizmesinin koncuğudur, ocağımızda O’na mensubdur” diyerek ocaklarının piri olarak Hz. Ömer’i kabul etmişlerdir.

18. yüzyılda bozulmaları sonucu yönetimi altındaki beylerbeyinin görevden alınması sonucu görevlerini kaybetmişlerdir. Bu süreçten sonra köylere saldırmaya başlamışlar, eşkıyalık faaliyetleri sebebiyle 1829’da II. Mahmut tarafından dağıtılmışlardır.

Gözünü budaktan sakınmayan yürekli ve korkusuz kişiler oldukları için efsanevi bir ünleri vardır.

Bir rivayete göre de ıslatılmış mermer üzerine çıplak elle tokat atarak talim ederlerdi. İri yarı adamların ellerinde sadece bir kalkanla ve dahi kimi zaman o bile olmaksızın üzerlerine saldırdığını gören düşman askeri ne olduğunu anlayamadan, mermere meydan okuyan meşhur Osmanlı tokadıyla karşı karşıya gelir ve bunun nasıl bir şey olduğunu anladığında ya ölü ya da artık savaşamayacak denli sakat bir asker olurdu. Osmanlı tokadı kavramı buradan çıkmıştır.

Adnan GÜLLÜ

Tarih Araştırmacısı

Faydalanılan Kaynaklar

• NTV Tarih Dergisi (Sefa Oğuz)
• Osmanlı Tarihinden Notlar (İsmail Hakkı Uzunçarşılı – İlber Ortaylı- Halil İnalcık)

Kaynak: http://bizimelbistangazetesi.com/yazar.asp?yaziID=17398